Από την ανανεωτική στη μνημονιακή αριστερά;

Του ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΑΝΤΑΔΑΚΗ

Τα «δημοσκοπικά» φαινόμενα είναι γνωρίσματα περιόδων μεγάλης κρίσης τουπολιτικού συστήματος. Ένα τέτοιο φαινόμενο ήταν η εκτίναξη των δημοσκοπικών επιδόσεων του Συνασπισμού από την άνοιξη έως το φθινόπωρο του 2008. Παλαιότερα κάτι παρεμφερές είχε συμβεί με το υπό εκκόλαψη κόμμα του Αβραμόπουλου. Οι μετρήσεις τού έδιναν διψήφια ποσοστά στην προτίμηση των εκλογέων προτού καλά - καλά ιδρυθεί. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: ο ΣΥΝ το ίδιο απότομα άρχισε να υποχωρεί, το κόμμα Αβραμόπουλου ιδρύθηκε μεν αλλά δεν έφτασε ποτέ στις κάλπες.

Ανάλογη σε χαρακτηριστικά είναι και η εκρηκτική δημοσκοπική άνοδος της ΔΗΜ.ΑΡ. Δεν είναι εύκολο να κάνουμε προβλέψεις για το ποια θα είναι η προοπτική της. Άλλωστε κάθε περίοδος έχει τις δικές της ιδιομορφίες, πολύ περισσότερο η σημερινή. Σημασία ωστόσο δεν έχει τόσο η πρόβλεψη, όσο η πολιτική πρόταση, το νέο που φέρνει ή δεν φέρνει ένας νέος πολιτικός φορέας στον χώρο της αριστεράς και μάλιστα σε περίοδο μιας τόσο μεγάλης, πολύπλευρης κρίσης.

Τα πρώην στελέχη του ΣΥΝ που αποχώρησαν και συγκρότησαν τη Δημοκρατική αριστερά, παρά το γεγονός ότι επικαλέστηκαν τον κίνδυνο να χάσει ο ΣΥΝ την ανανεωτική του φυσιογνωμία λόγω του ΣΥΡΙΖΑ, δεν χρησιμοποίησαν στον τίτλο του κόμματός τους τον όρο «ανανεωτική» και τον αντικατέστησαν με τον γενικότερο «δημοκρατική».

Ένας αριθμός μελών του ΣΥΝ, υπό την επίδραση και της αρνητικής εμπειρίας από τη μέχρι τότε συμπόρευση με άλλες συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ επιθυμώντας μια αυτόνομη πορεία της ανανεωτικής αριστεράς, υιοθέτησαν την επιλογή της αποχώρησης.

Το νέο κόμμα ωστόσο δεν μπόρεσε να κερδίσει τη μάχη των συσχετισμών ούτε στα μέλη ούτε στους ψηφοφόρους του ΣΥΝ. Οι μετρήσεις του εκλογικού σώματος επιβεβαιώνουν ότι η ΔΗΜ.ΑΡ. αποσπά μόνο το 7% - 14% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ του 2009. Μικρός ήταν και ο αριθμός των μελών του ΣΥΝ που εντάχθηκαν στο νέο σχήμα. Και είναι χαρακτηριστικό ότι πολλά μέλη του προερχόμενα από το ΚΚΕ Εσωτερικού και την ΕΑΡ δεν πείστηκαν για το εγχείρημα και παραμένουν στον ΣΥΝ μαχόμενοι.

Το ιδρυτικό συνέδριο της ΔΗΜ.ΑΡ. διακήρυξε την επιδίωξή της να συμμετάσχει στην άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας για να «αλλάξει την κοινωνία» και καταλόγισε τεράστιες ευθύνες στον δικομματισμό για την αρνητική εξέλιξη της οικονομίας και τη βαθιά κρίση. «Η Ελλάδα έχει οδηγηθεί σε μειωμένη κυριαρχία. Διαπιστωτική πράξη της αποτέλεσε η υπογραφή του αδιέξοδου, όπως αποδεικνύεται, και εξαιρετικά σκληρού ως προς τις επιπτώσεις του Μνημονίου με την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ και οι εκτός κοινοβουλευτικών διαδικασιών επικαιροποιήσεις του» ανέφερε η απόφαση του ιδρυτικού συνεδρίου.

Στο ίδιο ντοκουμέντο η ΔΗΜ.ΑΡ. διακήρυξε ότι επιδιώκει «να διαμορφωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις… για την υλοποίηση μιας εναλλακτικής προοπτικής προοδευτικής διακυβέρνησης μέσα από τη σύγκλιση ευρύτατων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων».

Οι θέσεις αυτές θα μπορούσαν να συγκροτήσουν μια στρατηγική αυτονομίας της ανανεωτικής αριστεράς, με καθοριστικό ρόλο στην υπέρβαση του σημερινού καταρρέοντος δικομματικού συστήματος διακυβέρνησης.

Ωστόσο η πορεία της ΔΗΜ.ΑΡ. στο διάστημα που μεσολάβησε από το συνέδριό της έδειξε μια διαφορετική στόχευση. Η ηγεσία της έσπευσε να απορρίψει την πρόταση του ΣΥΝ και εν συνεχεία του ΣΥΡΙΖΑ για τη συγκρότηση ενός νέου συνασπισμού εξουσίας των αντιμνημονιακών δυνάμεων σε αντινεοφιλελεύθερη κατεύθυνση με επίκεντρο την αριστερά. Ο Φ. Κουβέλης δήλωσε ότι τον χωρίζει μεγάλη απόσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ήταν μέχρι πριν από ενάμιση χρόνο. Στο εσωτερικό της ΔΗΜ.ΑΡ. διατυπώθηκαν και απόψεις για ψήφο ανοχής στην κυβέρνηση Παπαδήμου που σχηματίστηκε με τη συμμετοχή της ξενοφοβικής ακροδεξιάς.

Το ερώτημα που τίθεται επομένως προς την ηγεσία της ΔΗΜ.ΑΡ. είναι ένα και σαφές: Με ποιες δυνάμεις θα συγκροτήσει τη συμμαχία την οποία επικαλείται για την προοδευτική διακυβέρνηση και ποια κατεύθυνση θα έχει το κοινό τους πρόγραμμα; Θα είναι αντιμνημονιακή; Το ΚΚΕ αυτοεξαιρείται. Η ριζοσπαστική αριστερά, δηλαδή οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, εξαιρούνται γιατί «οδεύουν προς τον αριστερισμό». Ποιοι απομένουν;

Την ίδια στιγμή που τίθεται αυτό το ερώτημα η ηγεσία της ΔΗΜ.ΑΡ. επιλέγει τη σύγκλιση με το πάλαι ποτέ «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ, δηλαδή το σημιτικό μπλοκ. Η συνάντησή τους γίνεται στο έδαφος της ανασυγκρότησης του δημοκρατικού σοσιαλιστικού χώρου ή των «μεταρρυθμιστικών» δυνάμεων, που αποτελεί την εναλλακτική πρόταση μιας ισχυρής μερίδας μέσα στην ΔΗΜ.ΑΡ. απέναντι στην ανάγκη του αντιμνημονιακού συνασπισμού.

Η ουσία αυτής της εξέλιξης ή μετεξέλιξης της ΔΗΜ.ΑΡ. βρίσκεται στη θέση που διατυπώνει η ηγεσία της πλέον ανοικτά: ότι οι δανειακές συμβάσεις - δηλαδή τα Μνημόνια - που υπογράφει η Ελλάδα είναι δεσμευτικές για τη χώρα σύμφωνα με τον νομικό μας πολιτισμό και το διεθνές δίκαιο! Αυτό που στο συνέδριό της αποκάλεσε μείωση της εθνικής κυριαρχίας και το χαρακτήρισε αδιέξοδο, ακόμη περισσότερο το δεύτερο Μνημόνιο, τώρα το θεωρεί ως δεσμευτικό.

Ο ρόλος της αριστεράς; Είναι προφανές ότι η αριστερά, η ανανεωτική αριστερά, αυτοακυρώνεται. Περιορίζεται στην διεκδίκηση μικροβελτιώσεων - που και αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν δεκτές από την τρόικα - και στην αναζήτηση «ισοδυνάμων ανάπτυξης» που δεν μπορούν να υπάρξουν σε μια οικονομία καταρρακωμένη από την ύφεση και την εξαθλίωση.

Οι αξίες της ανανεωτικής αριστεράς (δημοκρατικός δρόμος, σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία, μεταρρυθμισμός, οικολογία) δεν την καθιστούν συστημική. Όπως και ο αριστερός ευρωπαϊσμός δεν συνεπάγεται την εμμονή σε προτάγματα για την Ευρώπη που η ανανεωτική αριστερά έθετε - και σωστά - πριν από τριάντα χρόνια.

Είναι φανερό ότι η δημοσκοπική εκτίναξη της ΔΗΜ.ΑΡ. ωθεί την ηγεσία της και τους… επισκέπτες σε μια ταχεία μετάβαση από την ανανεωτική στη… συμβιβαστική της εκδοχή.

Η διαμόρφωση μιας κεντροαριστεράς που δεν θα είναι μνημονιακή, αλλά ούτε αντιμνημονιακή, που θα υπόσχεται αλλαγές χωρίς ανατροπή της νέας τάξης πραγμάτων που μας επιβάλλει η διεθνής των τοκογλύφων. Αλλά αυτό δεν μπορεί να πάει μακριά...