Του Χρήστου Λάσκου
Μιλώντας, όμως, για τη συγκρότηση ενός κόμματος της Αριστεράς, είναι προφανές (ή, τουλάχιστον, θα έπρεπε) ότι η διαδικασία αυτή υπερβαίνει κατά πολύ την απλή ένταξη των ψηφοφόρων ή την οργάνωση των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ.
Η δημιουργία ενός κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς θέτει ζητήματα συνέχειας και ασυνέχειας με παλιότερες μορφές κομμουνιστικών και αριστερών κομμάτων, ζητήματα δημοκρατίας (στο εσωτερικό του κόμματος, αλλά και στη σχέση του με τα κοινωνικά κινήματα), ζητήματα αποτελεσματικότητας και ανταπόκρισης σε πιεστικά αιτήματα μιας κοινωνίας που δοκιμάζεται με πρωτόγνωρο τρόπο.
Μαζί με αυτά, και εν μέσω καπιταλιστικής κρίσης, η διαδικασία αυτή θέτει ένα ακόμα ζήτημα: τη δυνατότητα του κόμματος αυτού να προετοιμάζει από σήμερα την αλλαγή της κοινωνίας - την υπέρβαση του καπιταλισμού. Το Red Notebook επιχειρεί να συμβάλει στη συζήτηση αυτή, με ένα αφιέρωμα που ξεκινά σήμερα, με το άρθρο του Χρήστου Λάσκου, και θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του μήνα. Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, διανοούμενοι, άνδρες και γυναίκες που συμμετέχουν σε κοινωνικά κινήματα ή απλά ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ και προσβλέπουν σε αυτόν, επιχειρούν κάποιες πρώτες απαντήσεις για τη νέα κατάσταση και τα νέα καθήκοντα
Και νάμαστε πάλι, λοιπόν, ντάλα καλοκαίρι να συζητάμε τα «οργανωτικά» μας. Χωρίς πολλές αντιρρήσεις αυτή τη φορά, με δεδομένη την παραδοχή πως έχουμε πια –μετα τα εκλογικά γεγονότα του Μαΐου-Ιουνίου του 2012– να κάνουμε με μια απαίτηση των καιρών στη βάση της διατύπωσης «νέα κατάσταση, νέα –και οργανωτικά- καθήκοντα».
Οι αριστερές –επαναστατικές και μεταρρυθμιστικές– οργανώσεις, από την εποχή τουλάχιστον της Αγγλικής Επανάστασης του 17ου αι., εποχή που οι πιο ριζοσπαστικές πτέρυγες βαφτίζονταν με υπέροχα ονόματα, όπως ισοπεδωτές (levelers) ή σκαφτιάδες (diggers), έχουν εμφανιστεί με διάφορες μορφές. Οι πρώτες προσπάθειες, οι αριστεροί γιακωβίνοι οργανωμένοι σε μορφή λέσχης, οι μπαμπεφικοί Ίσοι που συνωμοτούν για ένα επαναστατικό πραξικόπημα εναντίον του Διευθυντηρίου, οι Γερμανοί εξόριστοι εργάτες της Λίγκας των Κομμουνιστών, οι οπαδοί του Μπλανκί και οι αναρχικοί του Μπακούνιν, όλες μοιράζονται καταρχήν την πεποίθηση πως οι επαναστατικές οργανώσεις θα πρέπει να είναι σφιχτές ενώσεις αποφασισμένων αγωνιστών, για τους οποίους πρώτη αρετή είναι η αφοσίωση στην ιδέα. Οι συνθήκες παρανομίας, στις οποίες λειτουργούν, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό αυτήν την αντίληψη.
Την περίοδο αυτή, δηλαδή μέχρι τη δημιουργία του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος το 1875, δεν έχουμε παρά μόνο μια οργάνωση που παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά: πρόκειται για τον Αγγλικό Χαρτισμό, που δίνει έναν αγώνα μεγάλης διάρκειας με εξαιρετικά μαζικά χαρακτηριστικά χωρίς, όμως, σημαντικά πολιτικά αποτελέσματα και, συνεπώς, χωρίς σημαντική οργανωτική επιρροή στο μέλλον του διεθνούς κινήματος. Το Γερμανικό ΣΔ Κόμμα έδωσε για πρώτη φορά στην ιστορία το υπόδειγμα που επρόκειτο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να ακολουθήσει το σύνολο των εργατικών πολιτικών οργανισμών. Τακτικά Συνέδρια με προγραμματικές αρμοδιότητες, εκλογή όλων των οργάνων από το σύνολο των μελών, μεγάλος αριθμός μελών διαιρεμένων σε τοπικές οργανώσεις, κυρίως, όμως, ένα σύνολο παράλληλων οργανισμών –αλληλοβοήθειας, συνεταιριστικής δράσης, μόρφωσης και αντι-μόρφωσης, εκδοτικών λειτουργιών– που συνέτεινε στην παρουσία μιας οργάνωσης με προδιαγραφές πραγματικής «αντι- κοινωνίας».
Το κομμουνιστικό κόμμα νέου τύπου δεν θα αποστεί από αυτό το υπόδειγμα παρά σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο: στο βαθμό δέσμευσης των μελών του. Για το Λένιν, ένα εργατικό κόμμα, που επιδιώκει να προωθήσει το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, δεν μπορεί να αποτελείται παρά από μέλη ενεργητικά, που συμμετέχουν σε πολλά πεδία της κομματικής δουλειάς και, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, μπορούν να αναλάβουν ρόλους σε όλα τα επίπεδα της λειτουργίας. Ο κίνδυνος που επιχείρησε να αντιμετωπίσει ο Λένιν, κυρίως, ήταν τα φαινόμενα γραφειοκρατίας που είχαν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται στη γερμανική και διεθνή ΣΔ. Η δημοκρατία, η άρνηση της γραφειοκρατίας, προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των μελών στη διεύθυνση της οργάνωσης. Ένα κόμμα που αποτελείται από μια πολυπληθή μάζα μελών παθητικών, που δε θα συμμετάσχουν ποτέ στη διεύθυνσή του, ωθεί στην διασφάλιση του μονοπωλίου αυτής της διεύθυνσης από μια μικρή μειοψηφία. Προφανώς, το κατοπινό σταλινικό κόμμα δεν έχει σχέση με αυτήν την προβληματική.
Με το γύρισμα του αιώνα, έχει ξεκινήσει μια καινούργια συζήτηση που αφορά το κομματικό -οργανωτικό ζήτημα. Το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, μαζί με τα ποικίλα κοινωνικά κινήματα της εποχής και τις πολιτικές εκφάνσεις πολλαπλών ταυτοτήτων αντίστασης και μετασχηματισμού, έφερε στο επίκεντρο εκ νέου και ζητήματα οργανωτικής συγκρότησης. Και υπήρξαν κάποια πρώτα συμπεράσματα. Όπως ότι η ουσία της σωστής και αποτελεσματικής λειτουργίας βρίσκεται στην καθολική κινητοποίηση των κομματικών μελών, ενώ το καίριο επίπεδο όπου κρίνεται η κομματική δραστηριότητα είναι οι πρωτοβάθμιες πολιτικές κινήσεις και όχι τα ανώτερα όργανα του κόμματος. Ή ότι η ανάκληση, η εναλλαγή, η έμπρακτη αποδόμηση της διάκρισης μελών και «στελεχών», η ελεύθερη ύπαρξη ρευμάτων, η μη υπονόμευση των θέσεων της οργάνωσης μετα τη λήψη των αποφάσεων είναι sine qua non προϋποθέσεις.
Τις τελευταίες δεκαετίες εκτός από το εργατικό, μια πληθώρα κινημάτων, με προέχοντα κατά τη γνώμη μου το γυναικείο και το οικολογικό, θέτουν στις αριστερές οργανώσεις καθήκοντα άλλης σχέσης μ’ αυτά. Οι αντιλήψεις που ήθελαν το κόμμα καθοδηγητή και τα κινήματα διεκπεραιωτές έχουν εξοβελιστεί οριστικά (;) κι αυτό που αναζητείται είναι ο τρόπος μιας ισότιμης σχέσης, που θα αλλάζει τον κόσμο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που μπαίνει σε αυτή τη συζήτηση. Υπάρχει μια μεγάλη προϊστορία αντεγκλήσεων αναφορικά με τα «οργανωτικά». Οι υποστηρικτές της άποψης πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι και δεν θα πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από πολιτική συμμαχία επιμέρους οργανώσεων αρνήθηκαν επί πολύ καιρό τη δημοκρατική του μετεξέλιξη στη βάση της αρχής «ένα μέλος μία ψήφος», αρνήθηκαν ακόμη και την ανάγκη για μέλη ΣΥΡΙΖΑ –έφθαναν οι κατάλογοι των μελών των συνιστωσών οργανώσεων. Πόσες φορές δεν ακούστηκε το βαθυστόχαστο μότο «το οργανωτικό είναι πολιτικό», για να αποτρέψει τη συζήτηση σχετικά με τις ώριμες από καιρό δημοκρατικές θεσμίσεις, που θα έδιναν μεγαλύτερη ώθηση στο εγχείρημα, που θα επέτρεπαν την υποδοχή του κόσμου, που προσέρχονταν ήδη πριν από πέντε περίπου χρόνια με εντυπωσιακό τρόπο. Μην ξεχνάμε, άλλωστε πως σε αυτήν την πορεία υπήρξαν και δύο μείζονες διασπάσεις του χώρου, στις οποίες το ερώτημα τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ποιος και πώς αποφασίζει απέβη καθοριστικό.
Ας είναι. Η ιστορία μας δίνει μια δεύτερη ευκαιρία. Σε συνθήκες ακραίας καπιταλιστικής κρίσης, οξυνόμενης κοινωνικής πόλωσης και άσκησης μιας πρωτοφανούς για τα ελληνικά δεδομένα ταξικής αυτονομίας των κατώτερων μερίδων της κοινωνίας, πρέπει να δημιουργήσουμε τη μεγάλη, δημοκρατική και ανατρεπτική παράταξη της ριζοσπαστικής αριστεράς. Αυτό είναι το θέμα της εποχής, άρα και της συζήτησής μας.
http://www.left.gr/article.php?id=3590
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου