Τι σηματοδοτεί η απομάκρυνση Σημίτη
Φίλης Ν.
Φίλης Ν.
Γιατί ο Γ.Α. Παπανδρέου υποχρέωσε τον κ. Σημίτη να μείνει εκτός ψηφοδελτίου; Πρόκειται, άραγε, μόνον για την τελευταία πράξη στη στρατηγική του προέδρου του ΠΑΣΟΚ να ελέγξει πλήρως το κόμμα και να επισφραγίσει τον αρχηγικό-παπανδρεϊκό χαρακτήρα του, ώστε να αποθαρρύνει κάθε σκέψη αμφισβήτησής του σε περίπτωση που επιταχυνθούν οι εξελίξεις ανατροπών (ή και ρευστοποίησης) του πολιτικού σκηνικού;
Πράγματι, ο κ. Παπανδρέου, με τον "αέρα" της αναμενόμενης πρωτιάς στις εκλογές, προχωρεί στην εκκαθάριση θυλάκων εσωκομματικής δυνάμει αμφισβήτησης προς το πρόσωπό του. Κινείται συμμετρικά προς τον Κ. Καραμανλή, που κι αυτός με τις εκλογές και τις λίστες δίνει μάχη ελέγχου του κόμματος, ευρισκόμενος βέβαια εγγύτερα στην ήττα.
Οι κινήσεις και των δύο αρχηγών απηχούν τη νοοτροπία του αρχηγικού δικομματισμού, ενώ ακριβώς αυτή η πραγματικότητα, η αναχρονιστική επιβίωσή της καλύτερα, αμφισβητείται, καθώς έχει οδηγήσει στην παράταση της κρίσης του πολιτικού συστήματος και των συνεπαγόμενων αδιεξόδων.
Με την οικονομική κρίση να είναι μπροστά, καθώς η Ελλάδα μπαίνει ετεροχρονισμένα στον κύκλο της κρίσης, ο κ. Παπανδρέου επιχειρεί να προκαταλάβει πιθανές εξελίξεις, που ξεφεύγουν από τη διαιώνιση του δικομματισμού και αμφισβητούν την κεντρική αρχηγική θέση του.
Πιο άνετος ο Κ. Καραμανλής (ο βρεγμένος δεν φοβάται τη βροχή...) ανοίγεται με προσοχή στο ενδεχόμενο ακόμη και συγκυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ ("θεωρητικά δεν υπάρχει πρόβλημα"), μακιγιάροντας το αρχηγικό του προφίλ.
Ο φόβος της οριακής ή της μη αυτοδυναμίας
Αντιμέτωπος ο Γ. Παπανδρέου με το ενδεχόμενο μιας οριακής αυτοδυναμίας (151 έως 153 έδρες), είναι φυσικό να μη θέλει να αναγνωρίσει στον κ. Σημίτη βαρύνοντα πολιτικό ρόλο και μάλιστα με τον συμβολισμό τού επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας. Ο Κ. Σημίτης, πέρυσι, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού, είχε εκτιμήσει ότι η χώρα θα οδηγηθεί για δανεισμό στο ΔΝΤ. Η "προφητεία" του αυτή είχε ενεργοποιήσει σενάρια για συναινετικού τύπου διακυβέρνηση. Ο κ. Βερελής είχε προτείνει διακομματικό υπουργό Οικονομίας και ο κ. Πάγκαλος ευρύτερη συνεννόηση για υπουργικούς θώκους. Τα σενάρια αυτά αμφισβητούσαν ανοιχτά τον κυρίαρχο στόχο του κ. Παπανδρέου να γίνει πρωθυπουργός, κάτι που σήμαινε αυτοδύναμη επάνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Είναι, άραγε, τυχαίο ότι κεντρικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, που διακρίνονται για ανάλογους προβληματισμούς υπέρβασης του πολιτικού συστήματος μέσω λύσεων κεντροδεξιάς συναίνεσης, όπως ο Αλ. Παπαδόπουλος, οδηγήθηκαν στην εθελούσια έξοδο από τα ψηφοδέλτια;
Η απομάκρυνση Σημίτη ενισχύει την εκτίμηση ότι σ' αυτές τις εκλογές, καλύτερα δίπλα στις κάλπες, σχηματίζεται εφεδρική δύναμη πολιτικών παραγόντων που θα περιμένουν να διαδραματίσουν ρόλο, καθώς η νέα Βουλή το πιθανότερο είναι να αποδειχθεί μεταβατική. Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, ακόμη κι αν πετύχει την αυτοδυναμία, δεν θεωρείται ικανή να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα της οικονομικής κρίσης. Μπορεί ο κ. Παπανδρέου να συγκροτεί το οικονομικό του επιτελείο με στελέχη του hard core του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, επιτυγχάνοντας την ανοιχτή υποστήριξη των δυναμικών τμημάτων του κεφαλαίου, γνωρίζει όμως ότι δεν διαθέτει περίοδο χάριτος, καθώς συμπιέζονται λαϊκές προσδοκίες και συμφέροντα.
Η εξωτερική διάσταση των διαφωνιών
Υπάρχει και η διεθνής διάσταση. Ο κ. Σημίτης ακολουθεί το γαλλογερμανικό κέντρο στις επιλογές για την ευρωπαϊκή πορεία. Πριν από λίγα χρόνια έσπευσε να ευθυγραμμιστεί με τη νέα γαλλογερμανική θέση, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά πρέπει να αναζητηθεί ειδική σχέση μαζί της. Η αναθεώρηση των ευρωτουρκικών σχέσεων βρίσκει αντίθετη την πάγια αμερικανική στρατηγική, που, όπως φάνηκε με την επίσκεψη Ομπάμα στην Άγκυρα, επιμένει να αποδίδει στην Τουρκία ιδιαίτερη προτεραιότητα για τις εξελίξεις στην περιοχή.
Ο κ. Παπανδρέου, εγνωσμένου φιλοαμερικανικού προσανατολισμού (άλλωστε και ο Ανδρέας στην πιο "αντιμερικανική εποχή" του υπήρξε σφοδρός αντιευρωπαίος και αναγνώριζε την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία του αμερικανικού παράγοντα), έσπευσε προχθές να στείλει τα διαπιστευτήριά του προς τον πρόεδρο Ομπάμα. Από την Αλεξανδρούπολη διαμήνυσε ότι η ελληνορωσική συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη είναι μονομερής υπέρ της Ρωσίας. Και άφησε να εννοηθεί ότι χρειάζεται επαναδιαπραγμάτευση.
Μπορεί κανείς να συμφωνήσει με σοβαρές οικολογικές και αναπτυξιακές ενστάσεις σχετικά με τον αγωγό. Η διατύπωσή τους, όμως, έτσι στην ψύχρα, από το προεκλογικό μπαλκόνι, ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε ψηφίσει τη σύμβαση, μας κάνει να σκεφτούμε πως το μήνυμα είχε αποδέκτες στην Ουάσιγκτον.
Η γεωπολιτική των αγωγών είναι ένα σύνθετο και πολιτικά ευαίσθητο θέμα για να αντιμετωπίζεται με αυτόν τον τρόπο. Και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία η Ρωσία και η Τουρκία έρχονται πιο κοντά, όπως φάνηκε με την πρόσφατη επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα.
Δεν μπορούμε να πιστέψουμε πως ο κ. Παπανδρέου είναι τόσο ακατάλληλος για πρωθυπουργός, ούτε ότι έκανε ένα λάθος θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις ελληνορωσικές σχέσεις. Με δύο κινήσεις του, σε διαφορετικό επίπεδο, με τον κ. Σημίτη και τους αγωγούς, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σπεύδει να καταστήσει σαφή τον διεθνή προσανατολισμό της κυβέρνησής του. Μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά πιο ατλαντικά. Μια φιλοατλαντική ιδιομορφία στο πλαίσιο της "παλαιάς Ευρώπης".
Θυμόμαστε το πρωτοσέλιδο άρθρο της "Wall Street Journal" το 2003, κατά την αμερικανική επίθεση στο Ιράκ, όπου οι κ.κ. Καραμανλής και Σημίτης καταγράφονταν στο φιλοευρωπαϊκό μπλοκ της ελληνικής πολιτικής ζωής και ο κ. Παπανδρέου, μαζί με την κ. Μπακογιάννη, στο φιλοαμερικανικό.
Πράγματι, ο κ. Παπανδρέου, με τον "αέρα" της αναμενόμενης πρωτιάς στις εκλογές, προχωρεί στην εκκαθάριση θυλάκων εσωκομματικής δυνάμει αμφισβήτησης προς το πρόσωπό του. Κινείται συμμετρικά προς τον Κ. Καραμανλή, που κι αυτός με τις εκλογές και τις λίστες δίνει μάχη ελέγχου του κόμματος, ευρισκόμενος βέβαια εγγύτερα στην ήττα.
Οι κινήσεις και των δύο αρχηγών απηχούν τη νοοτροπία του αρχηγικού δικομματισμού, ενώ ακριβώς αυτή η πραγματικότητα, η αναχρονιστική επιβίωσή της καλύτερα, αμφισβητείται, καθώς έχει οδηγήσει στην παράταση της κρίσης του πολιτικού συστήματος και των συνεπαγόμενων αδιεξόδων.
Με την οικονομική κρίση να είναι μπροστά, καθώς η Ελλάδα μπαίνει ετεροχρονισμένα στον κύκλο της κρίσης, ο κ. Παπανδρέου επιχειρεί να προκαταλάβει πιθανές εξελίξεις, που ξεφεύγουν από τη διαιώνιση του δικομματισμού και αμφισβητούν την κεντρική αρχηγική θέση του.
Πιο άνετος ο Κ. Καραμανλής (ο βρεγμένος δεν φοβάται τη βροχή...) ανοίγεται με προσοχή στο ενδεχόμενο ακόμη και συγκυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ ("θεωρητικά δεν υπάρχει πρόβλημα"), μακιγιάροντας το αρχηγικό του προφίλ.
Ο φόβος της οριακής ή της μη αυτοδυναμίας
Αντιμέτωπος ο Γ. Παπανδρέου με το ενδεχόμενο μιας οριακής αυτοδυναμίας (151 έως 153 έδρες), είναι φυσικό να μη θέλει να αναγνωρίσει στον κ. Σημίτη βαρύνοντα πολιτικό ρόλο και μάλιστα με τον συμβολισμό τού επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας. Ο Κ. Σημίτης, πέρυσι, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού, είχε εκτιμήσει ότι η χώρα θα οδηγηθεί για δανεισμό στο ΔΝΤ. Η "προφητεία" του αυτή είχε ενεργοποιήσει σενάρια για συναινετικού τύπου διακυβέρνηση. Ο κ. Βερελής είχε προτείνει διακομματικό υπουργό Οικονομίας και ο κ. Πάγκαλος ευρύτερη συνεννόηση για υπουργικούς θώκους. Τα σενάρια αυτά αμφισβητούσαν ανοιχτά τον κυρίαρχο στόχο του κ. Παπανδρέου να γίνει πρωθυπουργός, κάτι που σήμαινε αυτοδύναμη επάνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Είναι, άραγε, τυχαίο ότι κεντρικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, που διακρίνονται για ανάλογους προβληματισμούς υπέρβασης του πολιτικού συστήματος μέσω λύσεων κεντροδεξιάς συναίνεσης, όπως ο Αλ. Παπαδόπουλος, οδηγήθηκαν στην εθελούσια έξοδο από τα ψηφοδέλτια;
Η απομάκρυνση Σημίτη ενισχύει την εκτίμηση ότι σ' αυτές τις εκλογές, καλύτερα δίπλα στις κάλπες, σχηματίζεται εφεδρική δύναμη πολιτικών παραγόντων που θα περιμένουν να διαδραματίσουν ρόλο, καθώς η νέα Βουλή το πιθανότερο είναι να αποδειχθεί μεταβατική. Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, ακόμη κι αν πετύχει την αυτοδυναμία, δεν θεωρείται ικανή να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα της οικονομικής κρίσης. Μπορεί ο κ. Παπανδρέου να συγκροτεί το οικονομικό του επιτελείο με στελέχη του hard core του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, επιτυγχάνοντας την ανοιχτή υποστήριξη των δυναμικών τμημάτων του κεφαλαίου, γνωρίζει όμως ότι δεν διαθέτει περίοδο χάριτος, καθώς συμπιέζονται λαϊκές προσδοκίες και συμφέροντα.
Η εξωτερική διάσταση των διαφωνιών
Υπάρχει και η διεθνής διάσταση. Ο κ. Σημίτης ακολουθεί το γαλλογερμανικό κέντρο στις επιλογές για την ευρωπαϊκή πορεία. Πριν από λίγα χρόνια έσπευσε να ευθυγραμμιστεί με τη νέα γαλλογερμανική θέση, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά πρέπει να αναζητηθεί ειδική σχέση μαζί της. Η αναθεώρηση των ευρωτουρκικών σχέσεων βρίσκει αντίθετη την πάγια αμερικανική στρατηγική, που, όπως φάνηκε με την επίσκεψη Ομπάμα στην Άγκυρα, επιμένει να αποδίδει στην Τουρκία ιδιαίτερη προτεραιότητα για τις εξελίξεις στην περιοχή.
Ο κ. Παπανδρέου, εγνωσμένου φιλοαμερικανικού προσανατολισμού (άλλωστε και ο Ανδρέας στην πιο "αντιμερικανική εποχή" του υπήρξε σφοδρός αντιευρωπαίος και αναγνώριζε την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία του αμερικανικού παράγοντα), έσπευσε προχθές να στείλει τα διαπιστευτήριά του προς τον πρόεδρο Ομπάμα. Από την Αλεξανδρούπολη διαμήνυσε ότι η ελληνορωσική συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη είναι μονομερής υπέρ της Ρωσίας. Και άφησε να εννοηθεί ότι χρειάζεται επαναδιαπραγμάτευση.
Μπορεί κανείς να συμφωνήσει με σοβαρές οικολογικές και αναπτυξιακές ενστάσεις σχετικά με τον αγωγό. Η διατύπωσή τους, όμως, έτσι στην ψύχρα, από το προεκλογικό μπαλκόνι, ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε ψηφίσει τη σύμβαση, μας κάνει να σκεφτούμε πως το μήνυμα είχε αποδέκτες στην Ουάσιγκτον.
Η γεωπολιτική των αγωγών είναι ένα σύνθετο και πολιτικά ευαίσθητο θέμα για να αντιμετωπίζεται με αυτόν τον τρόπο. Και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία η Ρωσία και η Τουρκία έρχονται πιο κοντά, όπως φάνηκε με την πρόσφατη επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα.
Δεν μπορούμε να πιστέψουμε πως ο κ. Παπανδρέου είναι τόσο ακατάλληλος για πρωθυπουργός, ούτε ότι έκανε ένα λάθος θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις ελληνορωσικές σχέσεις. Με δύο κινήσεις του, σε διαφορετικό επίπεδο, με τον κ. Σημίτη και τους αγωγούς, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σπεύδει να καταστήσει σαφή τον διεθνή προσανατολισμό της κυβέρνησής του. Μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά πιο ατλαντικά. Μια φιλοατλαντική ιδιομορφία στο πλαίσιο της "παλαιάς Ευρώπης".
Θυμόμαστε το πρωτοσέλιδο άρθρο της "Wall Street Journal" το 2003, κατά την αμερικανική επίθεση στο Ιράκ, όπου οι κ.κ. Καραμανλής και Σημίτης καταγράφονταν στο φιλοευρωπαϊκό μπλοκ της ελληνικής πολιτικής ζωής και ο κ. Παπανδρέου, μαζί με την κ. Μπακογιάννη, στο φιλοαμερικανικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου