Από την "ανανεωτική" στη "δημοκρατική" αριστερά

Πηγή:ΑΥΓΗ
Νίκου Φίλη
Οι σύντροφοι που αποχώρησαν από τον Συνασπισμό έσπευσαν να συγκροτήσουν κόμμα, τη Δημοκρατική Αριστερά. Είναι νωρίς να προδιαγράψει κανείς την πορεία του. Ακόμη και οι ίδιοι συζητούν τα βήματά τους μέσα στο ρευστό πολιτικό τοπίο.
Η Ανανεωτική Πτέρυγα αποχώρησε από τον ΣΥΝ κατηγορώντας τον ότι "εγκαταλείπει την ανανεωτική αριστερά", απέφυγε όμως να συμπεριλάβει στον τίτλο της τον επίζηλο προσδιορισμό "ανανεωτική", επιλέγοντας ευρύτερο προσδιορισμό. Το "ανανεωτική" παραπέμπει στην ιστορία του ανανεωτικού αριστερού ρεύματος στη χώρα μας. Το "δημοκρατική" παραπέμπει στον χώρο της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, αν εξαιρέσει κανείς την ιδιότυπη ιστορία της ΕΔΑ, τότε που η ελληνική αριστερά έδινε μάχη υπεράσπισης του δημοκρατικού δικαιώματος να υπάρξει - εξ ου και "δημοκρατική".
Βυζαντινισμοί; Ή μήπως συνειδητοποίηση της πραγματικότητας ότι δεν υπάρχει χώρος για άλλο ένα κόμμα της ανανεωτικής αριστεράς και ότι η "ανάμνηση" δεν συγκροτεί πρόταση για το μέλλον της αριστεράς και της κοινωνίας; Το κυριότερο, ωριμάζουν και μεταξύ των αποχωρησάντων συντρόφων, αργά - αργά, σκέψεις και εισηγήσεις που τους οδηγούν σε "νέα πεδία". Άλλωστε κάθε διάσπαση, ακόμη κι αν γίνεται με διακύβευμα τη διεκδίκηση μιας ιστορικότητας, οδηγεί σε μεταλλάξεις, συχνά όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Η διεκδίκηση της ιδεολογικής "καθαρότητας" εν ονόματι της "ανανέωσης", όπως και η διεκδίκηση κάθε άλλης "καθαρότητας" σε συνθήκες βαθιάς κοινωνικής κρίσης, απομονώνει το αποσπώμενο εγχείρημα από τις αγωνίες των εργαζομένων και γενικότερα των πολιτών, οι οποίοι αναζητούν μια αριστερά δυνατή, ικανή να οργανώσει δημοκρατικά την οργή και να παρουσιάσει εναλλακτική λύση στην κρίση.

Σκέτος "ευρωπαϊσμός"
Στην ιδρυτική διακήρυξη και τις δηλώσεις των στελεχών του κόμματος "Δημοκρατική Αριστερά" προβάλλεται ως κεντρική πολιτική αρχή ο "αριστερός ευρωπαϊσμός", σε μια συγκυρία που η επέλαση της νεοφιλελεύθερης ευρω-πειθαρχίας προκαλεί σκεπτικισμό σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Υποβαθμίζεται, μάλιστα, η κριτική στην κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη πορεία της Ε.Ε., δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο πρόγραμμα του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, δεν αναζητούνται συμμαχίες στα κινήματα και στη ριζοσπαστική αριστερά. "Αριστερός ευρωπαϊσμός", όπως το έχουμε συνομολογήσει στον ΣΥΝ, σημαίνει απόρριψη του ευρωσυντάγματος, της Συνθήκης της Λισσαβώνας και των άλλων ευρωπαϊκών συμφωνιών. Τα στελέχη που συγκροτούν το νέο κόμμα (με εξαίρεση τον Φ. Κουβέλη) υπερασπίστηκαν τις συμφωνίες ως ταμπού, έφτασαν στο σημείο να τις υπερψηφίσουν στη Βουλή, διαφοροποιούμενα από τη θέση του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ. Η εκδοχή του ευρωπαϊσμού που υποστηρίζει η Δ.Α. παραπέμπει στην κυρίαρχη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία.

Διολίσθηση για το Μνημόνιο;
Η Διακήρυξη αποφεύγει να τοποθετηθεί στο κυβερνητικό πρόβλημα, θέμα στρατηγικής σημασίας για την ιστορική συγκρότηση της Ανανεωτικής Πτέρυγας. Η ανάλυση, όμως, της κρίσης προδιαθέτει για "ωριμότερες σκέψεις". Η ανάδειξη των πελατειακών σχέσεων και του λαϊκισμού ως δομικών στοιχείων της σημερινής κατάστασης, καθώς και η προβολή του άκριτου ευρωπαϊσμού, επαναφέρουν στο προσκήνιο την ξεχασμένη στρατηγική του "προοδευτικού εκσυγχρονισμού", που αποτέλεσε την προγραμματική συγκολλητική ουσία της κεντροαριστεράς.
Παρ' ότι το νέο κόμμα, έστω στα ψιλά, απορρίπτει το Μνημόνιο, επέλεξε να προτείνει την τακτική της ήπιας αντιπολίτευσης - ζητεί την αναθεώρηση και όχι την κατάργηση του Μνημονίου. Δηλαδή; Να υιοθετήσουμε τα καλά (ποια, άραγε;) και να απορρίψουμε τα κακά; Δεν έχει συνοχή και κατεύθυνση το Μνημόνιο; Δεν συνιστά παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα μέσω του ΔΝΤ στον ευρωπαϊκό χώρο; Πώς το ξεχνούν αυτό οι σύντροφοι τού, κατά τα άλλα, "αριστερού ευρωπαϊσμού"; Πόσο απέχει η τακτική της αναθεώρησης από τη διολίσθηση στην κριτική στήριξη, άποψη που έχουν διατυπώσει στο πρόσφατο παρελθόν στελέχη του νέου κόμματος;

Σενάρια "εθνικής σωτηρίας"
Το Μνημόνιο αποτελεί τη λυδία λίθο για τη συγκρότηση του νέου πολιτικού συστήματος που επιχειρεί το ΔΝΤ. Σε άλλες χώρες, όπως η Τουρκία και η Ουγγαρία, διαλύθηκαν κόμματα ή εξαφανίστηκε το πολιτικό προσωπικό. Στην Ελλάδα φαίνεται να υιοθετούνται σκέψεις για "λεπτή χειρουργική επέμβαση" προκειμένου να ανσυγκροτηθεί το δικομματικό σύστημα με ραχοκοκκαλιά τις δυνάμεις που υποστηρίζουν ή ανέχονται το Μνημόνιο. Άλλωστε από τον Δεκέμβριο ο κ. Μητσοτάκης έχει εγκαίρως υποδείξει την ανάγκη "κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας" με τη συμμετοχή τεχνοκρατών αλλά και πολιτικών παραγόντων από ευρύ φάσμα υπαρχόντων ή υπό σχηματισμό κομμάτων υπό την προεδρία του Γιώργου Παπανδρέου. Κι αυτό να γίνει από την υπάρχουσα Βουλή.
Την Τετάρτη στη Βουλή ο Αλ. Τσίπρας εκτίμησε ότι η τρόικα δεν θα επιτρέψει να γίνουν εκλογές έως το 2013, μέχρι δηλαδή να κάνει τη βρόμικη δουλειά η κυβέρνηση. Και συνέχισε: "Γι' αυτό δεξιά κι αριστερά έχουν αρχίσει να ανθίζουν διάφορα σενάρια εθνικής σωτηρίας, έρχονται και παρέρχονται αναζητώντας πρόθυμους δεξιόθεν και αριστερόθεν". Καταλήγοντας ότι "δεν μπορούν αυτά τα σενάρια να προχωρήσουν, διότι δεν μπορεί κανείς να πάει μακριά με την κοινωνία απέναντι".

Λ. Κύρκος: Είμαστε έτοιμοι...
Στα σκληρά διλήμματα που καλείται να απαντήσει το νέο κόμμα έχει δώσει από καιρό και με σταθερότητα τη δική του απάντηση ο Λ. Κύρκος, ο οποίος χαιρέτισε και εντάχθηκε στο κόμμα. Χαρακτηριστική είναι η δήλωσή του, όπου αποφεύγει οποιαδήποτε κριτική στην κυβέρνηση και το Μνημόνιο, προσηλωμένος σε μονομέτωπη επίθεση στον "αριστερίστικο εξτρεμισμό και τη βία, τη φωνακλάδικη στήριξη των λαϊκών αγώνων".
Με συνείδηση της ιστορικής αποστολής του, ο Λ. Κύρκος προτρέπει: "Η Ελλάδα περνά βαριά κρίση. Έχουμε το μερτικό της ευθύνης μας. Όμως η Δημοκρατική Αριστερά πρέπει να είναι παρούσα. Πρέπει να εργαστεί σκληρά για να προσφέρει την ψύχραιμη ανάλυση και κατανόηση της νέας κατάστασης. Έτοιμη να προσφέρει την πείρα της, την έμπνευση και το πάθος της, την ενοποιητική της πνοή υπό την ηγεσία του Φώτη Κουβέλη".

Λείπουν η κρίσιμη μάζα και η έμπνευση
Το κόμμα της Δ.Α. συσπειρώνει πολλά μέλη του ΣΥΝ απ' αυτά που είχαν υποστηρίξει τις θέσεις της Ανανεωτικής Πτέρυγας στο τελευταίο συνέδριο, αλλά και στελέχη τα οποία κατά την τελευταία δεκαετία είχαν γοητευθεί από την κεντροαριστερά και τώρα "επανέρχονται". Θα μπορούσε να τους ονομάσει κανείς "ανένταχτους της εξουσίας". Καθ' οδόν μπορεί να βρεθούν και άλλοι, από το ιδιόμορφο πολιτισμικό - ιδεολογικό ρεύμα των "νέων φιλελευθέρων" (κατά τον εύστοχο χαρακτηρισμό του Νικόλα Σεβαστάκη) της αυτοπροσδιοριζόμενης ως "πολιτισμικής - ευρωπαϊστικής αριστεράς". Συνήθως πενηντάρηδες και πάνω, μεσαίοι κοινωνικά, μορφωμένοι, ευπρεπείς, πολλοί με προϊστορία στην ποικιλόμορφη διαδρομή της μεταπολιτευτικής αριστεράς. Πολλοί απ' αυτούς καχύποπτοι για τις κοινωνικές κινητοποιήσεις, έτοιμοι να χαρακτηρίσουν λαϊκισμό κάθε τι το λαϊκό.
Το αποτύπωμα όμως του νέου κόμματος έχει, εξ αντικειμένου, το σημάδι της διάσπασης. Κάθε διάσπαση στο παρελθόν δημιουργούσε την ψευδαίσθηση "νέου ξεκινήματος". Στην εποχή παρατεταμένης κρίσης και κατακερματισμού της αριστεράς, η οποιαδήποτε διάσπαση, το γνωρίζουν όλοι πλέον, δεν εκλύει αισιοδοξία και έμπνευση, πολύ περισσότερο δεν στηρίζεται στην αυτοπεποίθηση και δεν προσβλέπει σε ένα σχέδιο μακράς πορείας και ριζώματος στην κοινωνία, αν μάλιστα στερείται και της αναγκαίας "κρίσιμης μάζας".

Όχι στον "πατριωτισμό της καταγωγής"
Οι εξελίξεις στον χώρο της ριζοσπαστικής - ανανεωτικής αριστεράς δεν θα κριθούν από έναν νέο "εμφύλιο". Αυτό θα συνιστούσε απογοητευτικό αναχρονισμό. Θα κριθούν από την έκβαση της κοινωνικής κινητικότητας, που τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από την πολιτική ρευστότητα και την ένταση της οικονομικής κρίσης. Από την ικανότητα του ΣΥΝ και των άλλων συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ να αναλάβουν πολιτικές πρωτοβουλίες που θα διεμβολίζουν το πολιτικό σκηνικό, δίνοντας διέξοδο στην ασφυκτιώσα κοινωνία, αρχής γενομένης από τις περιφερειακές εκλογές του Νοεμβρίου. Από την ικανότητα του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, με συνείδηση κοινού σχεδίου και χωρίς να διαταράσσονται οι πολιτισμικές, οι ιδεολογικές και οι κοινωνικές αναφορές τους, να επανέλθουν στο προσκήνιο.
Η εποχή επιβάλλει ανασυνθέσεις στον χώρο της αριστεράς, στη βάση των προβλημάτων τού σήμερα και του μέλλοντος, και όχι καταφυγή στις "καταγωγές" των προηγούμενων δεκαετιών. Σχήματα, είτε ξεχωριστά κόμματα, είτε τάσεις μέσα σε κόμματα, είτε περιχαρακωμένες "πρωτοβουλίες διαλόγου", που στηρίζονται στην "καταγωγή" και επιβεβαιώνονται αυτάρεσκα μέσα από την αναζήτηση κωδίκων του παρελθόντος, δείχνουν, παρά τις ρητορείες, να μην αντιλαμβάνονται τα επίδικα της νέας εποχής και τα ζητούμενα της νέας αριστεράς του αιώνα μας. Αν ξεπεράσουμε τον "πατριωτισμό της καταγωγής", μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα σταματήσουν να χωρίζουν οι δρόμοι των αριστερών και ότι, στο βάθος, μπορεί να ξανασμίξουν.