Του Γιάνη Βαρουφάκη
Δεν είναι η πρώτη φορά που τα μέσα "ενημέρωσης" βάζουν τα γιορτινά τους, πανηγυρίζοντας για κάτι που, με μαθηματική ακρίβεια, θα αποδειχθεί ανούσιο (στην καλύτερη περίπτωση) ή καταστροφικό (στην χειρότερη). Τα ίδια συνέβησαν τον Μάιο του 2010, μετά τον "θρίαμβο" του Μνημονίου, τα ίδια είχαμε και πιο πρόσφατα όταν στις αρχές Φεβρουαρίου τα κανάλια και οι εφημερίδες μας υποδέχθηκαν μια από τις πιο άτυχες στιγμές της ΕΕ ως "επιτυχία" (βλ. εδώ). Έτσι και τώρα. Η εθνική ανακούφιση για την επιμήκυνση αποτελεί πλάνη που, βέβαια, οι εξελίξεις θα σκορπίσουν στους πέντε ανέμους της συνεχιζόμενης Κρίσης.
Για να μην με κατηγορήσει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος για μεμψιμοιρία, να πω ότι, προφανώς, καλά κάναμε και δεχθήκαμε την επιμήκυνση και τη μείωση του επιτοκίου. Όσο για την δανειοδότηση των εκτός αγορών χωρών από το EFSF μετά το 2013, ο πεινασμένος δεν μπορεί να αρνηθεί το όποιο ξεροκόμματο του πετάνε. Τους λόγους όμως για την ανακούφιση και την θριαμβολογία δεν τους βλέπω. Αντίθετα, τα νέα είναι μαύρα κι άραχνα. Τα μαντάτα που μας ήρθαν από την Εσπερία επιβεβαιώνουν ότι η Ευρώπη αποφάσισε να μην αποφασίσει. Αποφάσισε να τρενάρει την Κρίση, βαθαίνοντάς την...... Αποφάσισε ότι ο Τιτανικός πρέπει να συνεχίσει ακάθεκτος, πάση θυσία, την πορεία του προς το παγόβουνο.
Μήπως είμαι υπερβολικός; Μήπως καταστροφολογώ; Τίποτα δεν θα ήθελα φίλες και φίλοι περισσότερο από το να αποδειχθώ εσφαλμένος, να καταλήξω καλυμμένος με πίσσα και πούπουλα στην Πλατεία Συντάγματος, να με δείχνουν στα παιδιά και να λένε: "Αυτά παθαίνουν οι καταστροφο-οικονομολόγοι παιδί μου. Εσύ να σκέφτεσαι όπως τα Μέσα Ενημέρωσης, των οποίων τα ένστικτα είναι, εντέλει, σωστά. Να θυμάσαι την 24η Μαρτίου του 2011 ως μέρα που, σε πείσμα Κασσανδρών όπως αυτός ο απαίσιος, η Ελλάδα γύρισε σελίδα και, με αρωγό την Ευρώπη, νίκησε την Κρίση."
Πότε θα έπρεπε να πανηγυρίζουμε με μια τέτοια απόφαση; Πρώτον, αν αυτά που "κερδίσαμε", τα... κερδίσαμε. Τι σημαίνει "κερδίζω" σε μια διαπραγμάτευση; Σημαίνει ότι αποσπώ από το αντίπαλο μέρος κάτι που εκείνο δεν είχε συμφέρον να μου δώσει. Ή, τουλάχιστον, κάτι που δεν θα μου έδινε αν δεν πάλευα με νύχια και με δόντια να αποσπάσω. Υπό αυτή την έννοια δεν κερδίσαμε τίποτα. Ό,τι πήραμε θα μας το έδιναν και να μην το ζητάγαμε. Αν δεν γινόταν η επιμήκυνση, το 2013/4 θα κάναμε, θέλοντας και μη, στάση πληρωμών - αυτό δηλαδή που η Γερμανία δεν δέχεται επ' ουδενί. Σε αυτήν την περίπτωση, το δάνειο των €110 δισ του Μαΐου θα πήγαινε στράφι. Θα χάνανε οι παλαιοί δανειστές μας (των €300 δισ τα οποία μας γονάτισαν τον Μάιο, και τα οποία φαίνεται ότι... ξεχάσαμε - αν κρίνει κανείς ότι μόνο για τα 110 της τρόικας μιλάμε ) αλλά και οι νέοι (η τρόικα). Όσο για την αγορά νέων ελληνικών ομολόγων από το EFSF μετά το 2013, το ίδιο ισχύει: Δεδομένου ότι το ελληνικό δημόσιο σε καμία των περιπτώσεων δεν πρόκειται να επιστρέψει στις αγορές ως τότε, χωρίς αυτόν τον άμεσο νέο δανεισμό θα κάναμε στάση πληρωμών το 2013. Και πάλι χαμένοι θα έβγαιναν παλαιοί δανειστές και τρόικα. Οπότε, οι μεγάλες "κατακτήσεις" του Σαββατοκύριακου αποδεικνύονται κινήσεις που η τρόικα θα έκανε έτσι κι αλλιώς. Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να θεωρεί εαυτόν ωφελημένη από αυτές τις κινήσεις. Σε καμία περίπτωση όμως δεν δικαιούται τον ισχυρισμό ότι πέτυχε νίκη λαμπρή στο πεδίο των σκληρών διαπραγματεύσεων με τους "ξένους". Αν μη τι άλλο, τα ακούνε αυτά οι "ξένοι" και κουνάνε το κεφάλι τους. Αρκετά έχει διασυρθεί η αξιοπιστία της χώρας στο εξωτερικό. Δεν χρειάζεται να την διασύρουμε κι άλλο.
Μήπως όμως, ακόμα κι αν ισχύει το ότι αυτά που πήραμε θα μας τα έδιναν κι από μόνοι τους, είμαστε σε έναν λιγότερο ακανθώδη δρόμο; Μήπως διαφαίνεται το φως στο τούνελ; Μήπως η Ευρώπη έχει αρχίσει να κινείται, έστω και αργά, προς την σωστή κατεύθυνση; Απαντώ με μία σκληρή λέξη: ΟΧI! Όχι, προς το παρόν τουλάχιστον. Ας εξηγηθώ: Τι συνέβη τον περασμένο Μάιο; Οι εταίροι μας προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την Κρίση προσθέτοντας νέα δάνεια στα υπάρχοντα την ώρα που το Μνημόνιο επέβαλε γενναία μείωση της πίτας (του ΑΕΠ της χώρας) από την οποία θα πρέπει να αποπληρώσουμε τα νέα και τα παλαιά δάνεια. Έτσι, αντί τα νέα δάνεια να καθησυχάσουν τις αγορές, μειώνοντας τα spreads, πέτυχαν το αντίθετο. Το ίδιο συνέβη σε άλλες χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και προσεχώς Ιταλία, Βέλγιο).
Το έχω γράψει δεκάδες φορές αλλά ας το ξαναγράψω άλλη μία φορά: Τα δάνεια βοηθούν τους φερέγγυους που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας. Δεν βοηθούν τους αφερέγγυους των οποίων το πρόβλημα είναι η αδυναμία εξυπηρέτησης των υπαρχόντων δανείων λόγω χαμηλού εισοδήματος και περιουσιακών στοιχείων που δεν αρκούν για τον σκοπό. Σε αυτή την περίπτωση, η περαιτέρω δανειοδότηση, ιδίως όταν γίνεται υπό τον όρο της συρρίκνωσης των εισοδημάτων, μεταφέρει την πτώχευση στο μέλλον διογκώνοντας όμως το πρόβλημα. Αυτό ακριβώς έκανε το Μνημόνιο του Μαΐου: Αποσόβησε μια άμεση έκρηξη εξασφαλίζοντας μια κατά πολύ μεγαλύτερη έκρηξη για το 2013/4. Και τώρα που αυτό το κατάλαβαν όλοι (μιας και τους κατέδειξαν οι αγορές), τι κάνουν; Προσθέτουν κι άλλα δάνεια από το 2013, με μικρές ρυθμίσεις για τα υπάρχοντα, έτσι ώστε η έκρηξη του 2013/4 να αναβληθεί για το τέλος της δεκαετίας, οπότε θα είναι ακόμα ισχυρότερη από εκείνη που θα γινόταν το 2013/4.
Θα μου πουν κάποιοι: Καλό δεν είναι αυτό; Να μετατίθεται συνέχεια η έκρηξη στο μέλλον, έτσι ώστε ποτέ να μην έρθει ή, καλύτερα, έως ότου καταφέρουμε να ορθοποδήσουμε; Μακάρι να υπήρχε βάση σε αυτή την (κατά Dickens) Μεγάλη Προσδοκία. Η πικρή αλήθεια που η κυβέρνηση πεισματικά αρνείται να κοιτάξει στα μάτια είναι ότι, στο μεταξύ, η χώρα τελεί υπό την σκιά μιας απόλυτης στάσης επενδύσεων. Η επιμήκυνση που 'κερδίσαμε', ουσιαστικά, αποτελεί επιμήκυνση της περιόδου στάσης επενδύσεων στην χώρα. Επιμήκυνση που εγγυάται την ανάπτυξη της υποανάπτυξης. (Αλήθεια, ποιος τρελλός επενδύει σε μια χώρα όπου υπάρχει ωρολογιακή βόμβα που θα εκραγεί σε μια δεκαετία;)
Σας ρωτώ, λοιπόν, φίλες και φίλοι: Προς τι οι γιορτές, οι θρίαμβοι, η απλή ανακούφιση ακόμα; Η Ευρώπη, με την προχτεσινή της απόφαση, το μόνο που έκανε ήταν να αποφύγει μια ακόμα φορά τις δομικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης χωρίς τις οποίες καμμία επιμήκυνση, κανένας νέος δανεισμός, καμία μικροαλλαγή των όρων υπάρχοντος δανεισμού δεν πρόκειται να σταματήσουν την Κρίση που υπονομεύει ολόκληρη την οικονομία της ευρωζώνης. Που είναι το ευρωομόλογο κ. Πρωθυπουργέ, για το οποίο ξεκινήσαμε και καμπάνια; Το συζητήσατε καν με την κα Μέρκελ;
Μπορεί η δική μας πρόταση (με τον συνδυασμό αναδιάρθρωσης όλου του ευρωπαϊκού χρέους, το επιλεκτικό κούρεμα ομολόγων, την εκκαθάριση του τραπεζικού συστήματος και την επιστράτευση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που προτείνει) να μην είναι η βέλτιστη (αν και δεν έχω δει κάτι καλύτερο, προς το παρόν). Όμως, λύση της Κρίσης χωρίς τέτοιου είδους δομικές αλλαγές δεν θα επιτευχθεί. Έως τότε η Ελλάδα μας θα αδυνατεί να ορθοποδήσει όσο σκληρά και να δουλέψουμε, όσο και να ανασκουμπωθούμε, όσο και βαθειά να βάλουμε το νυστέρι στην διαφθορά και στην αναλγησία.
Πότε λοιπόν δικαιούμαστε να ανακουφιστούμε; (Πόσο μάλιστα να γιορτάσουμε;) Όταν οι πλεονασματικές χώρες αποφασίσουν ένα απλό πράγμα: Να σταματήσουν να προσπαθούν να 'επιλύσουν' την Κρίση φορτώνοντας με φορολογικά βάρη τους πολίτες τους (Γερμανούς, Αυστριακούς, Φιλανδούς και Ολλανδούς) υπέρ των ελλειμματικών κρατών σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποφύγουν την εκκαθάριση των δικών τους ουσιαστικά πτωχευμένων τραπεζών (ιδίως των Γερμανικών), την αναδιάρθρωση του συνολικού ευρωπαϊκού χρέους, και την οριστική απώλεια της δυνατότητάς τους να εγκαταλείψουν την ευρωζώνη. Τότε, και μόνο τότε, να νιώσουμε την ανακούφιση που τόσο έχουμε ανάγκη.
Ένας συμβιβασμός με την Κρίση. Αυτό κόμισε ο κ. Πρωθυπουργός από την Ευρώπη. Και γιατί είναι μαύρο κι άραχνο μαντάτο αυτό; Επειδή η Κρίση είναι ασυμβίβαστη... Protagon
